Niedotlenienie okołoporodowe (hipoksja) to określenie używane do określenia niewydolności oddechowej u noworodka. Skutkiem niewydolności jest stan niewystarczalnej ilości tlenu. Powstanie niedotlenienia może nastąpić przed II okresem porodu, w trakcie porodu (II okres) albo w okresie po porodzie. Skutki niedotlenienia zależą od czasu wystąpienie niedotlenienia.

W przypadku niedotlenienia dochodzić może do uszkodzenia narządów (mózg, serce, nerki, płuca) lub do zgonu. Najbardziej wrażliwym na niedotlenienie narządem jest mózg. Niedotlenienie może powodować nieodwracalne i trwałe zmiany ośrodkowego układu nerwowego (OUN). W konsekwencji stan taki może doprowadzić do Mózgowe Porażenia Dziecięcego (MPD), opóźnienia rozwoju umysłowego, upośledzenia narządów słuchu lub wzroku oraz padaczki. Często skutki tego typu występują dopiero po kilku latach.

Jeżeli przez personel medyczny szpitala nie zostaną podjęte właściwe działania we właściwym czasie to mogą wystąpić powikłania okołoporodowe związane z niedotlenieniem okołoporodowym.

Powodem niedotlenienia mózgu u noworodka przy porodzie może być błąd osób prowadzących poród. Przykładowo (ale nie jest to jedyna możliwa przyczyna), można wskazać na niewłaściwie przeprowadzoną indukcję porodu. Działanie to może spowodować niedotlenienie macicy, łożyska oraz płodu.

Ciężki poród kleszczowy jaki ma najczęściej przebieg w sytuacji podjęcia wadliwej decyzji o użyciu kleszcz zamiast przeprowadzeniu cesarskiego cięcia (np. w sytuacji nieprawidłowego ułożenia płodu) może być przyczyną niedotlenienia .

Długi czas II okresu porodu może powodować ucisk prowadzący do uszkodzenia ośrodka oddechowego, widocznego zaraz po porodzie. Oznaką niedotlenienia jest kolor skóry (siny lub błękitny odcień), obniżona częstotliwość akcji serca. W takich przypadkach dochodzi również do bezwładu kończyn. O istnieniu niedotlenienia świadczy niska punktacja w skali Appgar. Wskaźnikiem świadczącym o niedotlenieniu jest badanie gazometryczne z krwi pępowinowej. Niska wartość pH, podwyższona wartość kreatyniny, obniżony poziom płytek krwi oraz inne parametry mogą świadczyć o wystąpieniu niedotlenienia

Główne przyczyny niedotlenienia okołoporodowego to poród przed 37 tygodniem (błędem często jest brak działań zmierzających do opóźnienia porodu), ciąża przenoszona, przedwczesny lub przedłużający się poród, nieprawidłowe ułożenie dziecka w brzuchu oraz ciąża mnoga, pęknięcie macicy, odpływanie zielonego płynu owodniowego, schorzenia łożyska (np. zwapnienie prowadzące do upośledzenia przepływów łożyskowych), konflikt pępowinowy (np. wypadnięcie pępowiny lub owinięcie pępowiny na szyi dziecka).

Niektórym niedotlenieniom okołoporodowym można zapobiec np. właściwie i rzetelnie monitorując stan dziecka za pomocą KTG i podejmowanie właściwych i szybkich decyzji.

Powodem niedotlenienia może być również niewykrycie w odpowiednim czasie wad wrodzonych odnoszących się do pracy serca.

Zamartwica urodzeniowa, zamartwica płodu, niska punktacja w skali Apgar, niedotlenienie okołoporodowe, niedotlenienie przy porodzie.

Zamartwica płodu, jest bardzo poważnym stanem zagrażającym płodowi i noworodkowi. Ten stan zagrożenia może prowadzić do śmierci dziecka lub do uszkodzenia centralnego układu nerwowego.  Podczas tego stanu dochodzi do uszkodzeń kory mózgowej i pnia mózgu. Zamartwica jest najczęstszym czynnikiem umieralności wśród noworodków, stanowi zatem poważne zagrożenie.

Skutkiem zamartwicy płodu najczęściej jest: hipoksemia, hipoksja, kwasica, uszkodzenia narządowe.

Najczęściej do niedotlenienia płodu  ( zamartwicy urodzeniowej )  dochodzi na skutek urazu porodowego lub  przypadku źle prowadzonej akcji porodowej przez personel medyczny.

Na niedotlenienie wewnątrzmaciczne podczas porodu wskazuje nieprawidłowa czynność serca płodu odczytywana na aparacie KTG. Jeżeli wynik badania KTG w trakcie porodu, wskazuje, że tętno płodu spada poniżej 100 uderzeń na minutę i utrzymuje się przez okres 2- 3 minut jest to oznaką, że wystąpiła ciężka bradykardię. Ta przesłanka stanowi wskazanie do natychmiastowego cesarskiego cięcia.

U noworodka z zamartwicą urodzeniową występują zaburzenia pierwszego oddechu. Noworodek ma również często z samodzielnym oddychaniem.

U noworodków, które przeżyły niedotlenienie może wystąpić szereg powikłań, takich jak mózgowe porażenie dziecięce, opóźnienie umysłowe, padaczka, nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzenia ruchowe.

Niewspółmierność porodowa zwana również niewspółmiernością miednico-główkową jest wskazaniem do przeprowadzenia porodu w trybie cesarskiego cięcia. Poród fizjologiczny lub poród operacyjny zagraża bowiem zarówno matce jak też dziecku.

Niewspółmierność miednico-główkowa, określana również jako dysproporcja matczyno-płodowa ma miejsce, gdy miednica rodzącej jest zbyt wąska w stosunku do główki noworodka, co uniemożliwia jej przejście przez kanał rodny kobiety.

U kobiet, które mają małą miednicę poród może się przedłużać. Może dojść do osłabienia akcji skurczowej i zahamowania postępu porodu.

Do sytuacji takiej może dojść gdy wystąpi problem proporcji pomiędzy wymiarami miednicy matki a wagą i rozmiar noworodka. Do takiej sytuacji może dojść również w sytuacji niewłaściwego ułożenia dziecka w łonie matki.

Niewspółmierność porodowa jest nazywana niewspółmiernością miednicowo-główkową.

Dokładna diagnostyka przed porodem (USG płodu i badanie rozmiarów miednicy) pozwala na zdiagnozowanie niewspółmierności porodowej i zakwalifikowanie rodzącej do porodu przez cesarskie cięcie. W przeciwnym wypadku może dojść do ciężkiego przebiegu porodu i wystąpienia komplikacji przy porodzie.

Zaplanowany poród fizjologiczny w sytuacji niewspółmierności miednicowo-główkowej może doprowadzić do przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego i wypadnięcia pępowiny.

Z tego też względu w celu wyeliminowania potencjalnego zagrożenia ryzyka śmierci noworodka, krwotoku położniczego, poważnego uszkodzenia neurologicznego u noworodka, niedotlenienia płodu, zamartwicy urodzeniowej lub licznych złamań, należy bezwzględnie przeprowadzić cesarskie cięcie.

Makrosomia płodu (hipertrofia) to zbyt duża w stosunku do wieku płodowego masa płodu.

Hipertrofia powinna być wykryta przed porodem, w celu właściwego zaplanowania akcji porodowej. Diagnostyka w tym kierunku wykonywana jest za pomocą aparatu ultrasonograficznego (USG).

Hipertrofia wewnątrzmaciczna płodu, jest przeciwskazaniem do prowadzenia porodu siłami natury.  Przeprowadzenie porodu fizjologicznego w takim przypadku może prowadzić do szkód okołoporodowych.

Skutkiem prowadzonego porodu fizjologicznego w przypadku hipertrofii może być dystocja barkowa. Dochodzi wówczas do zahamowania postępu porodu zaraz po urodzeniu główki. Na skutek tego powikłania dochodzi do urazu splotu ramiennego lub nerwu przeponowego, złamania kości ramiennej i mostka, a także zwichnięcia stawu barkowego u noworodka.

Najpoważniejszym skutkiem, porodu hipertroficznego płodu jest encefalopatia, czyli niedotlenienie okołoporodowe skutkujące uszkodzeniem mózgu. Encefalopatia może prowadzić do upośledzenia umysłowego, porażenia mózgowego lub w skrajnych przypadkach nawet do zgonu noworodka.

W przypadku zdiagnozowania hipertrofii płodu, lekarz zazwyczaj podejmuje decyzję o rozwiązaniu ciąży za pomocą cesarskiego cięcia.

Poród siłami natury, a także poród operacyjny nie są wskazane ze względu na możliwość wystąpienia poważnych powikłań dla dziecka i matki.

Poród dziecka o wadze przekraczającej 4500 gram zwiększa prawdopodobieństwo wydłużenia czasu trwania porodu i zatrzymania akcji porodowej. Może dojść do uszkodzenia kanału rodnego, rozejścia spojenia łonowego, obfitego krwawienia porodowego i poporodowego, czy wtórnego niedowładu macicy. Poza obfitym krwawieniem zdecydowanie częściej zdarzają się zakażenia połogowe.

Do porodów kleszczowych dochodzi na skutek braku postępu w II okresie porodu. Lekarz może zdecydować o zastosowaniu porodu kleszczowego, gdy poród przedłuża się i stanowi zagrożenie dla matki oraz istnieje zagrożenie zamartwicy dziecka. Lekarz podejmuje taką decyzję, gdy dochodzi do niedotlenienia dziecka, występuje nieprawidłowa czynność serca lub następuje wypadnięcie pępowiny albo kiedy odeszły zielone wody płodowe.

Kleszcze porodowe to metalowe narzędzie używane przy porodach operacyjnych. Częstym dylematem użycia kleszczy jest odpowiedź na pytanie, czy użyć kleszczy, czy też wykonać zabieg cesarskiego cięcia.

Podczas zabiegu kleszcze obejmą główkę dziecka i są zaciskane. Za ich pomocą dziecko przesuwane jest w stronę ujścia kanału rodnego.

Do porodu operacyjnego dochodzi zazwyczaj wtedy, gdy na cesarskie cięcie jest już za późno, gdyż główka dziecka znajduje się w kanale rodnym.

Warunkiem koniecznym do użycia kleszczy przy porodzie jest odpowiednie ułożenie główki dziecka w kanale rodnym. Nie można ich użyć przy innym ułożeniu dziecka.

Na skutek porodu kleszczowego dziecko może mieć wybroczyny, siniaki, odkształcenia na główce i otarcia. Poważnymi uszkodzeniami są pęknięcia czaszki, uszkodzenie nerwu twarzowego albo porażenie splotu barkowego, jak również stosunkowo rzadkie krwiaki i krwawienia wewnątrzczaszkowe. Zakres uszkodzeń ciała ustala się na podstawie badania USG.

Dla kobiety rodzącej użycie kleszczy stanowi poważne zagrożenie, ponieważ często dochodzi do urazów mięśni miednicy, szyjki macicy, pęknięcia pochwy, uszkodzenia zwieracza odbytu, trudności z nietrzymaniem moczu, kału.

Próżnociąg (Vacuum) to narzędzie, z użyciem którego łączy się ryzyko uszkodzeń ciała matki lub dziecka.

Podobnie jak w przypadku porodu kleszczowego, poród zabiegowy z użyciem próżnociągu jest jedynym rozwiązaniem, gdy na poród przez cesarskie cięcie jest już za późno.

Nie można stosować próżnociągu, gdy masa urodzeniowa dziecka jest zbyt niska oraz przy niewspółmierności porodowej i nieprawidłowym ułożeniu płodu.

Lekarz może zdecydować o zastosowaniu porodu próżnociągiem, gdy przedłuża się II okres produ a dalszy poród fizjologiczny stanowi zagrożenie dla matki, która jest wyczerpana i nie ma siły przeć lub gdy istnieje zagrożenie zamartwicy, najczęściej prowadzącej do niedotlenienia dziecka. Ten rodzaj procedury medycznej ma również miejsce, gdy występuje nieprawidłowa czynność serca, gdy doszło do wypadnięcia pępowiny lub kiedy odeszły zielone wody płodowe.

Vacuum to urządzenie, które wytwarza podciśnienie i jest połączone z gumowym przewodem zakończonym przyssawką przykładaną do główki dziecka, która mocno przysysa się do główki dziecka. Lekarz pociągając za przyssawkę wydobywa główkę, a następnie całego noworodka.

Powikłaniem po porodzie z zastosowaniem vacuum mogą być obrażenia zewnętrzne i wewnętrzne. W przypadku ich wystąpienia koniecznym jest przeprowadzenia badania USG przezciemiączkowego główki dziecka.

Po porodzie zabiegowym (vacuum) kobieta długo dochodzi do siebie. Przede wszystkim ze względu na rozległe urazy krocza i pochwy.

Vacuum można zastosować, gdy miednica rodzącej kobiety ma prawidłową budowę, rozwarcie szyjki macicy jest pełne, pękł pęcherz płodowy, płód jest żywy i donoszony, rodzącej założono cewnik, aby opróżnić pęcherz, położenie płodu jest podłużne główkowe.

U 1 na 11 kobiet będących w ciąży diagnozuje się łożysko przodujące. Łożysko przodujące stanowi bezwzględną przesłankę do cesarskiego cięcia.

Nierozpoznanie łożyska przodującego stanowi błąd lekarza zagrażający zarówno matce jak i dziecku.

Ryzyko śmierci matki i dziecka w przypadku niewykrycia lub zbyt późnego wykrycia łożyska przodującego jest bardzo wysokie.

W sytuacji zdiagnozowania łożyska przodującego należy udzielić kobiecie dokładnej informacji, odnośnie ryzyka związanego z porodem przedwczesnym, ryzyka wystąpienia krwotoku położniczego, istnienia wskazań do przetoczenia krwi oraz ryzyka usunięcia macicy – histerektomii.

Zasadą jest, że łożysko przodujące należy podejrzewać u wszystkich kobiet z krwawieniem z dróg rodnych po 20 tygodniu ciąży. W takim przypadku należy wykonać badań USG potwierdzających położenie łożyska. Położenie łożyska można zidentyfikować już w 20 tygodniu a badanie należy powtórzyć w 32 tygodniu. Na podstawie tych badań należy zaplanować postępowanie w trzecim trymestrze ciąży oraz kolejne badania i poród. Zaniechania w tym zakresie stanowią błąd medyczny.

Nie ma problemu ustalenia miejsca usytuowania łożyska, ponieważ jest ono umiejscowione całkowicie lub częściowo nad dolnym odcinkiem macicy.

Rozróżnić należy kilka miejsc związanych z umiejscowieniem łożyska, co łączy się z koniecznością podejmowania interwencji medycznych. Podczas badań można rozpoznać łożysko centralnie przodujące, łożysko brzeżnie przodujące. Oceniając stan łożyska należy wyróżnić następujące nieprawidłowości w budowie (umocowaniu), takie jak: przyrośnięcie, wrośnięcie, przerośnięcie łożyska.

Kobieta, u której zdiagnozowano przodowanie łożyska powinna znajdować się na oddziale posiadającym zaplecze w postaci banku krwi i możliwość zapewnienia intensywnej opieki.

Cięcie cesarskie u pacjentki z łożyskiem przodującym niesie ze sobą ryzyko masywnego krwotoku i konieczność wykonania histerektomii.

Zespół aspiracji smółki jest zaburzeniem oddychania związanym z przedostaniem się do dróg oddechowych smółki płodu. Do tego stanu może prowadzić zaniedbanie lekarza podczas porodu.

Zielone wody płodowe stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia dziecka, często pojawiają się w przypadku ciąż przenoszonych.

Niedotlenienie może stymulować ruchy oddechowe u płodu i w ten sposób wewnątrzmacicznie smółka dostaje się do tchawicy oraz oskrzeli.

Z uwagi na zawartość smółki (wiele biochemicznych substancji), przedostanie się smółki do płuc płodu może spowodować poważne komplikacje w procesie oddychania dziecka po urodzeniu.

Zespół aspiracji smółki powstaje w okresie bezpośrednio poprzedzającym poród, z tego powodu należy ciągle monitorować stan płodu analizując zapis KTG.

Zaobserwowanie objawów niedotlenienia płodu, w postaci spadków tętna, jest wskazaniem do szybkiego wydobycia dziecka z groźnego roztworu smółki i wód płodowych. Im krótszy okres upłynie od zaaspirowania smółki do płuc do jej usunięcia po urodzeniu, tym większa szansa na niewystąpienie trwałych zmian w naczyniach i strukturach płucnych dziecka.

Zespół aspiracji smółki u noworodka prowadzi do pojawienia się gęstego i zielonego płynu owodniowego w drogach oddechowych noworodka. Objawami zewnętrznymi zespołu aspiracji smółki jest również zielone podbarwienie skóry, paznokci i pępowiny. Na zły stan ogólny noworodka po porodzie wskazuje bradykardia oraz obniżone napięcie mięśniowe. Widoczna jest bladość powłok, brak czynności oddechowej, niska punktacja w skali Apgar oraz zaburzenia oddychania.

Koniecznym badaniem w przypadku wystąpienia zespołu aspiracji smółki jest wykonanie badań gazometrycznych z krwi tętniczej oraz prześwietlenie klatki piersiowej noworodka (RTG).

W przypadku wystąpienia zespołu aspiracji smółki istnieje spore ryzyko zakażenia układu oddechowego noworodka, dlatego też wykonać należy badania mikrobiologiczne uzasadniające zastosowanie antybiotyku.

Odklejenie łożyska, odklejanie kosmówki w ciąży.

Przedwczesne odklejenie łożyska jest stanem patologicznym zagrażającym zdrowi i życiu dziecka i matki.

Z powyższych powodów bardzo ważna jest prawidłowa diagnostyka i właściwe postępowanie po stronie personelu medycznego.

Odklejenie kosmówki prowadzić może do poważnych krwotoków. Odpowiednie postępowanie lekarzy jest w stanie uratować matkę i dziecko w przypadku wystąpienia obfitego krwotoku spowodowanego przedwczesnym odklejeniem się łożyska.

Łożysko jest niezbędne do życia płodu, ponieważ zaopatruje płód w niezbędne do życia składniki odżywcze oraz tlen.

Łożysko powinno oddzielić się od ściany macicy samoistnie dopiero po urodzeniu się noworodka.  Wcześniejsze (chociażby częściowe), odklejenie się łożyska prowadzi do zaprzestania wymiany gazowej i zaopatrywania płodu w składniki odżywcze. Stan taki może prowadzić do śmierci płodu.

Istnieje wiele przyczyn ryzyka związanego z odklejeniem się łożyska. Na podstawie wywiadu i badań, można określić poziom ryzyka związanego z wystąpieniem tego schorzenia, co umożliwia szybkie podjęcie odpowiednich decyzji. Lekarz prowadzący ciążę powinien zebrać staranny wywiad lekarski i przeprowadzić niezbędne badania w celu ustalenia czy pacjentka:

• ma obciążony wywiad położniczy (ryzyko poronienia w I trymestrze),
• jest wieloródką (3 lub więcej przebytych porodów),
• cierpi na nadciśnienie,
• pali papierosy,
• zażywa narkotyki,
• ma niedobór kwasu foliowego,
• jest w ciąży mnogiej (im więcej płodów, tym większe ryzyko),
• dozna urazu brzucha – upadek, uderzenie w brzuch,
• nagle podskoczy jej lub spadnie ciśnienie tętnicze,
• ma zdiagnozowane mięśniaki macicy,
• ma nieprawidłową budowę macicy.

Ponadto, krótka pępowina może wpłynąć na wystąpienie tego typu komplikacji.

Najczęstszą przyczyną krwotoków z dróg rodnych w II i III trymestrze ciąży jest właśnie przedwczesne oddzielenie się łożyska.

Prawidłowe odklejenie się łożyska powinno więc nastąpić dopiero po urodzeniu się dziecka, czyli w III okresie porodu.

Objawami wskazującymi na przedwczesne oddzielenie się łożyska są:

• krwawienie ciemną krwią z pochwy podczas późniejszych miesięcy,
• ból w podbrzuszu i twardy, napięty brzuch, bolesny przy ucisku,
• pojawienie się rytmicznych skurczów, nieustanne bóle porodowe,
• ruchy dziecka mogą być osłabione, niemal niewyczuwalne albo bardzo gwałtowne,
• wstrząs hipowolemiczny z powodu utraty zbyt dużej ilości krwi – skóra robi się zimna, blada, wilgotna, pojawia się pobudzenie, uczucie niepokoju, spadek ciśnienia krwi, przyspieszony oddech, niekiedy wymioty i biegunka.

Może się również zdarzyć, że krwawienie nie pojawia się w ogóle (krwotok utajniony), co następuje przy odklejeniu się centralnej części łożyska.

W przypadku wystąpienia zagrożenia życia ciężarnej lub płodu, ciąża zostaje natychmiast rozwiązana przez cięcie cesarskie.
Krwotok może doprowadzić do śmierci dziecka i matki. U matki prowadzić może do martwicy niedokrwiennej narządów wewnętrznych, zaburzeń w krzepnięciu krwi, niewydolności nerek, zespołu Sheehana – poporodowej niedoczynności przysadki mózgowej, zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, który doprowadza do zgonu.

Powikłania u dziecka to niedotlenienie wewnątrzmaciczne, niedokrwistość.

Przedwczesne odklejenie łożyska może być przyczyną wcześniactwa oraz wszystkich jego konsekwencji. W wielu przypadkach może prowadzić do zgonu wewnątrzmacicznego, jeżeli pomoc zostanie udzielona zbyt późno.

Opisane powyżej sytuacje kliniczne mogące stanowić źródło błędu i odpowiedzialności są jedynie wyliczeniem przykładowym. Więcej przypadków opisanych jest w zakładce „Oferta”

Ocena zaistnienia błędu należy do nas. Jesteśmy w stanie wytłumaczyć przyczyny skutku i zbadać przesłanki odpowiedzialności. Wystarczy zgłosić nam swój problem, chociażby telefonicznie.