Osoby bezpośrednio poszkodowane (pacjenci).
Wysokość roszczeń zgłaszanych w procesach odszkodowawczych z tytułu szkód tzw. „medycznych”, zależy od stopnia wyrządzonej krzywdy i waha się w granicach od 20 000 PLN do 1 000 000 PLN za spowodowanie ciężkiego uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia. Kwota zasądzona za szkodę okołoporodową w roku 2020 wyniosła 2 mln. PLN.
Rekordowa wysokość zasądzonego roszczenia w Polsce wyniosła 5 mln. PLN.
W ramach dochodzonych roszczeń, z tytułu szkód medycznych, wyróżnić należy roszczenia o:
1/ odszkodowanie. Zobacz więcej >>.
2/ zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia. Zobacz więcej >>.
3/ zadośćuczynienie za zawinione naruszenie praw pacjenta. Zobacz więcej >>.
4/ zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych. Zobacz więcej >>.
O wysokości odszkodowania lub zadośćuczynienia decyduje przede wszystkim skutek, jaki powstał w chronionych prawem dobrach pacjenta. Wyjątkowo w przypadku zadośćuczynienia za zawinione naruszenie praw pacjenta (pkt 3), skutek nie dotyczy pacjenta (np. nie doszło do uszkodzenia ciała) lecz skutkiem tym jest naruszenie chociażby jednego z praw pacjenta wymienionych w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zobacz więcej>>.
Skutek naruszenia chronionych prawem dóbr pacjenta, ujawnia się w sferze majątkowej lub niemajątkowej. Sfera majątkowa związana jest z powstaniem strat w majątku poszkodowanego, rozumianych jako straty rzeczywiste i utracone korzyści i wtedy mówimy o odszkodowaniu (pkt 1), natomiast sfera niemajątkowa związana jest z doznaniem uszczerbku w sferze poza majątkowej (np. ból, cierpienie, wstyd, upokorzenie) i wtedy rekompensata określana jest jako „zadośćuczynienie”(pkt 2,4).
Aby zrozumieć w jaki sposób faktycznie może dochodzić do ustalenia wysokości roszczeń i do zasądzenia konkretnej kwoty na rzecz pacjenta w wyroku, należy zrozumieć zakres poszczególnych roszczeń, jakich pacjent może dochodzić (pkt 1,2,3,4). Tu tylko wspomnieć należy, że to pacjent oznacza w pozwie roszczenia i kwotę, którą zamierza dochodzić w ramach danego roszczenia, dlatego też musi być świadomy jakie znaczenie posiada każde ze wskazanych roszczeń odszkodowawczych. Sądy nie wychodzą poza zakres roszczeń wskazanych w pozwie, dlatego też pacjent musi roszczenia wskazać sam.
Osoby pośrednio poszkodowane (osoby bliskie pacjentom).
Dla pełnego zobrazowania katalogu zobowiązań sprawców ponoszących odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego, należy wspomnieć o roszczeniach osób trzecich.
Poza pacjentami poszkodowanymi, wskazać należy należy osoby trzecie, którym prawo przyznaje uprawnienie do dochodzenia roszczeń, za szkody wyrządzone ich osobom bliskim. Tego typu osoby są osobami pośrednio poszkodowanymi, którym z mocy prawa i w zakresie określonym w przepisach przysługują roszczenia.
Jeśli nastąpi śmierć poszkodowanego, osoba trzecia może otrzymać zwrot kosztów pogrzebu i leczenia poszkodowanego. Jeśli na osobie zmarłej ciążyły obowiązki alimentacyjne względem innych osób lub jeśli takie osoby bliskie otrzymywały dobrowolnie od zmarłego środki na utrzymanie, to te osoby nabywają roszczenia o rentę. Ponadto najbliżsi członkowie rodziny mogą otrzymać odszkodowanie, jeśli nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
Powyższe roszczenia mają charakter roszczeń majątkowych.
Jeśli chodzi o zadośćuczynienie, to przepisy przewidują możliwość zasądzenia zadośćuczynienia osobom najbliższym za śmierć osoby bliskiej. Wartość takiego zadośćuczynienia zależy od uznania sądu.
Na zakończenie należy wskazać na przypadki gdy członek rodziny doznaje szkody w wyniku której żyje ale jest np. całkowicie sparaliżowany. Orzeczenia Sądu Najwyższego do 2018 r. wykazywały w takich przypadkach dość istotną rozbieżność. Odpowiedzi na pytanie czy członkom rodziny należy się rekompensata z tego tytułu były negatywne i pozytywne. Ostatecznie Sąd Najwyższy podjął w roku 2018 uchwałę (Sygn. akt III CZP 36/17), przyznając dopuszczalność przyznania zadośćuczynienia osobom najbliższym poszkodowanego. W tym przypadku również trudno wskazać kwotę zadośćuczynienia jaka może być zasądzona, bowiem zależy wyłącznie od uznania sądu.
Odnosząc się do kwot zasądzanych odszkodowań i zadośćuczynień na wstępie, należy podkreślić, że wysokość zasądzanych roszczeń zależy od sposobu sformułowanych roszczeń zawartych w pozwach. Doświadczenie wskazuje, że zgłoszenie roszczeń w sposób przemyślany w rozbiciu na wiele tytułów i kwot daje większe szanse na wyższe odszkodowania, bowiem motywy formułowania roszczeń są bardziej przejrzyste.
O ile wartość odszkodowania wynika z wyliczeń opartych o dowody o tyle wartość zadośćuczynienia wynika z uznania sądów. Wartość zadośćuczynień zasądzanych jest coraz wyższa i faktycznie powinna zmierzać w kierunku wartości zadośćuczynień zasądzanych przez sądy w krajach UE. Nie ma powodów by życie i zdrowie ludzkie w Polsce wyceniać na poziomach poniżej europejskich tylko z tego powodu, że zarobki w Polsce są niższe od zarobków w np. w Niemczech. Wartości cierpienia i godności człowieka nie można oceniać w kontekście zdolności zarobkowych i siły nabywczej osoby poszkodowanej.